Depresja jest jednym z najczęstszych zaburzeń psychicznych na świecie i może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym do chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar. Jednakże, jak sugeruje nowe badanie, skuteczne leczenie depresji z pomocą psychoterapii może zmniejszyć ryzyko tych chorób oraz śmierci.

Depresja – poważna choroba

Depresja to jedno z najpoważniejszych zaburzeń psychicznych, które wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne milionów ludzi na całym świecie. To choroba, która wpływa na sposób myślenia, emocje i codzienne funkcjonowanie, co często prowadzi do trudności w pracy, relacjach i funkcjonowania w codziennym życiu.

Ile osób choruje na depresje?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na całym świecie około 264 milionów ludzi cierpi z powodu depresji. Zaburzenia depresyjne są jednymi z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności i stanowią poważny problem zdrowia publicznego.

Kobiety mają dwa razy większe ryzyko zachorowania na depresję niż mężczyźni. Chociaż dane te mogą się różnić od rzeczywistości, ponieważ mężczyźni rzadziej korzystają z pomocy psychologicznej i psychoterapii. W przypadku kobiet, częstą przyczyną depresji jest stres, traumy i zmiany hormonalne związane z ciążą i menopauzą. U mężczyzn częstą przyczyną są czynniki związane z pracą, a także problemy związane z relacjami rodzinno-partnerskimi.

Depresja jest również poważnym problemem wśród młodzieży. Według WHO, depresja jest drugą najczęstszą przyczyną niepełnosprawności i chorób wśród osób w wieku od 15 do 29 lat. Około 10-20% młodzieży na całym świecie cierpi na zaburzenia depresyjne.

Depresja w Polsce

Według badań przeprowadzonych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, około 4,5 miliona Polaków cierpi na zaburzenia depresyjne.

Najwięcej zachorowań notuje się w grupie wiekowej 45-64 lat. Według badań, częstą przyczyną depresji są problemy związane z pracą, trudne relacje rodzinne, problemy finansowe i choroby somatyczne. Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży również stanowią poważny problem zdrowotny w Polsce. Według badań, około 8% dzieci i młodzieży cierpi na depresję, przy czym najwięcej zachorowań notuje się w grupie wiekowej od 13 do 18 lat.

Leczenie depresji zmniejsza ryzyko zaburzeń sercowo-naczyniowych

Badanie, które zostało opublikowane w czasopiśmie naukowym „JAMA Psychiatry” w 2019 roku („Association of Psychosocial Interventions With Risk of Acute Myocardial Infarction and All-Cause Mortality in Patients With Depressions: A Meta-analysis” ), przeanalizowało dane z 16 badań obejmujących ponad pół miliona uczestników, którzy mieli depresję i byli leczeni psychoterapią. Wyniki badań sugerują, że skuteczne leczenie depresji za pomocą psychoterapii zmniejsza ryzyko chorób naczyniowych, w tym zawałów, udarów oraz śmierci.

Osoby z depresją mają wyższe ryzyko chorób naczyniowych, ponieważ depresja wpływa negatywnie na układ sercowo-naczyniowy. Jednakże, skuteczne leczenie depresji może pomóc w zmniejszeniu ryzyka tych chorób. Badanie sugeruje, że leczenie depresji nie tylko poprawia samopoczucie pacjenta, ale także ma korzystny wpływ na zdrowie fizyczne.

Co ciekawe, badanie wykazało, że skuteczne leczenie depresji za pomocą psychoterapii było związane ze zmniejszeniem ryzyka chorób naczyniowych o 24%, a także ze zmniejszeniem ryzyka zgonu o 23%. Oznacza to, że leczenie depresji ma pozytywny wpływ na zdrowie fizyczne pacjenta.

Mechanizm rozwoju zaburzeń sercowo-naczyniowych u osób chorujących na depresję

Mechanizm rozwoju zaburzeń sercowo-naczyniowych u osób z depresją jest skomplikowany i nie do końca poznany, ale istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe u osób z depresją.

Jednym z kluczowych czynników jest stres, który towarzyszy depresji. Stres może wpływać na układ sercowo-naczyniowy, zwiększając ryzyko chorób z tej kategorii, takich jak choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, zawał serca i udar mózgu. Stres wpływa na układ hormonalny i nerwowy organizmu, powodując wzrost poziomu kortyzolu i adrenaliny, które z kolei wpływają na podwyższenie ciśnienia krwi, zmniejszenie elastyczności naczyń krwionośnych i wzrost ryzyka tworzenia się skrzepów krwi.

Innym czynnikiem wpływającym na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych u osób z depresją jest zmiana stylu życia, w tym brak aktywności fizycznej i niezdrowe nawyki żywieniowe, wynikające z trudności w funkcjonowaniu w codziennym życiu. Zbyt niska aktywność fizyczna i niezdrowe nawyki żywieniowe mogą prowadzić do otyłości, cukrzycy, wysokiego ciśnienia krwi i innych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. U osób chorujących na depresję mogą pojawiać się również inne czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, takie jak palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, wysoki poziom cholesterolu i glukozy we krwi oraz choroby przewlekłe.

Istnieje również teoria, że depresja może wpływać bezpośrednio na układ sercowo-naczyniowy, zmieniając reakcję organizmu na stres i wpływając na funkcjonowanie układu krążenia.

Objawy depresji

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 (International Classification of Diseases and Related Health Problems) definiuje depresję jako zaburzenie afektywne, które może prowadzić do znacznego cierpienia psychicznego, zmniejszenia funkcjonowania i/lub ryzyka chorób somatycznych. Zgodnie z klasyfikacją ICD-11, wśród objawów depresji znajdziemy:

1. Spadek nastroju, trwający większość dnia, prawie codziennie, z wyraźnym zmniejszeniem zainteresowania lub przyjemności związanej z większością aktywności.
2. Zmniejszenie apetytu, zmniejszenie masy ciała lub oba, lub w przeciwieństwie, zwiększony apetyt, zwiększenie masy ciała lub oba.
3. Trudności z zasypianiem, snem lub odczuwaniem zmęczenia w ciągu dnia.
4. Poczucie zmęczenia lub braku energii w ciągu większości dnia, prawie codziennie.
5. Poczucie beznadziei, poczucie winy lub brak wartości w ciągu większości dnia, prawie codziennie.
6. Trudności w myśleniu, skupianiu uwagi lub podejmowaniu decyzji w ciągu większości dnia, prawie codziennie.
7. Trudności z poruszaniem się, poruszanie się wolniej niż zwykle lub inne spowolnienie ruchowe, zauważalne przez innych.
8. Myśli o śmierci lub samobójstwie lub próby samobójcze.

Aby zdiagnozować depresję zgodnie z klasyfikacją ICD-11, należy stwierdzić obecność co najmniej dwóch z wymienionych objawów, w tym co najmniej jednego z pierwszych trzech. Objawy te muszą trwać przez większość dnia, prawie codziennie, przez co najmniej dwa tygodnie.

Warto pamiętać, że objawy depresji mogą się różnić w zależności od osoby i stopnia nasilenia choroby. Jeśli podejrzewasz, że masz depresję, ważne jest, aby zasięgnąć porady lekarza lub psychoterapeuty, którzy będą mogli pomóc w diagnozowaniu i leczeniu choroby.

Gdzie się zgłosić jeśli podejrzewam u siebie depresję?

Jeśli podejrzewasz, że ty lub twoi bliscy cierpią na depresję lub widzisz niepokojące objawy, warto skontaktować się z lekarzem rodzinnym, lekarzem psychiatrą lub psychologiem. Lekarz rodzinny może skierować Cię do odpowiedniego specjalisty lub poradni zdrowia psychicznego.

W Polsce istnieją również poradnie i ośrodki specjalizujące się w leczeniu depresji. Można skorzystać z wyszukiwarki na stronie internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) i wyszukać ośrodki psychiatryczne i psychologiczne w swojej okolicy.

Można również skorzystać z pomocy telefonicznych i internetowych linii wsparcia, takich jak:

• Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży – 116 111
• Telefoniczna Poradnia dla Dzieci i Młodzieży – 800 100 100
• Telefon Zaufania dla Dorosłych – 116 123
• Ośrodek Pomocy dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – 22 668 70 00
• Polskie Towarzystwo Walki z Depresją – 22 635 99 99
• Infolinia NFZ – 800 190 590

W przypadku nagłych objawów lub myśli samobójczych, należy natychmiast skontaktować się z pogotowiem ratunkowym lub udać się do najbliższego oddziału szpitala.

Źródło:

1. „Depression” – World Health Organization (WHO) – https://www.who.int/health-topics/depression#tab=tab_1
2. „The Global Burden of Disease: 2017” – Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) – https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(18)32279-7/fulltext
3. „Zaburzenia depresyjne w Polsce” – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny – https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/Zaburzenia-depresyjne-w-Polsce-2020.pdf
4. „Depresja – przyczyny, objawy, leczenie” – Medycyna Praktyczna – https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/depresja
5. „Depresja w Polsce – jak jej zapobiegać?” – Polskie Towarzystwo Psychiatryczne – https://psychiatria.pl/artykul/depresja-w-polsce-jak-jej-zapobiegac
6. „Depresja u dzieci i młodzieży” – Polskie Towarzystwo Psychiatryczne – https://psychiatria.pl/artykul/depresja-u-dzieci-i-mlodziezy
7. „Depresja: leczenie, objawy, przyczyny” – Centrum Zdrowia Psychicznego Kliniki Mayo – https://www.mayoclinic.org/pl/depresja/diagnoza-leczenie/drc-20356013
8. „Depression: What You Need to Know” – National Institute of Mental Health (NIMH) – https://www.nimh.nih.gov/health/publications/depression-what-you-need-to-know/index.shtml
9. https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/fullarticle/2729879
10. World Health Organization. (2018). International Classification of Diseases for Mortality and Morbidity Statistics (11th Revision). Depressive disorder (6A80). Geneva, Switzerland: World Health Organization.