Pisałam już o związku padaczki z ADHD i ASD, dzisiaj nadszedł czas by rozprawić się z migrenami, które de facto także są kojarzone z padaczką, ponieważ często w niej występują. Ale występują także u osób, które nie chorują na padaczkę. Zauważono ciekawy związek migren z ADHD i spektrum autyzmu i naukowcy postanowili się temu przyjrzeć bliżej. Ale od początku…

Co to jest migrena?

Migrena jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurologicznych charakteryzującym się nawracającymi epizodami silnego, często jednostronnego bólu głowy i wieloma objawami dodatkowymi. Ocenia się, że migrena dotyczy nawet 15% populacji. Podstawowe mechanizmy odpowiedzialne za migrenę nie są do końca zrozumiane. Uważa się, że zaburzenia w funkcjonowaniu neuronów i układów neurotransmiterów w mózgu odgrywają kluczową rolę.

Migrena nie jest tylko bólem głowy. To zespół objawów, które mogą być intensywne i uniemożliwiające codzienne funkcjonowanie. Do najczęstszych objawów migreny należą:

• Ból głowy o charakterze pulsującym,
• Nudności i/lub wymioty,
• Światłowstręt, nadwrażliwość na inne bodźce,
• Zaburzenia widzenia, zawroty głowy,
• Drętwienie jednej strony ciała lub poszczególnych części np. ręki, twarzy,
• Wahania nastroju, rozdrażnienie,
• Bóle brzucha i inne.

Migrena może występować z aurą przepowiadającą i bez niej. Ból może trwać od 4, nawet do 72h, a po ataku migrenowym, często pojawia się tzw. „kac migrenowy”, czyli spadek samopoczucia i nastroju, mimo przerwania bólu głowy. Może on trwać nawet kilka dni.

Migrena a spektrum autyzmu (ASD)

Zauważa się, że migrena występuje u 61% dzieci w spektrum autyzmu w wieku 5-16 lat i była powiązana z nadaktywnością sensoryczną i zaburzeniami lękowymi. W badaniu na dzieciach w spektrum autyzmu w wieku 7-17 lat zauważono znacznie więcej objawów lęku uogólnionego i wzmożonej nadreaktywności sensorycznej u tych, które dodatkowo chorowały na migrenę, niż u dzieci z ASD bez migreny. Nie ma dokładnych badań, które by określiły takie zależności u dorosłych, natomiast wiemy, że jest to także powszechny i często występujący problem.

Migrena a ADHD

Zauważono także częstsze występowanie migren u osób z ADHD (26%) w porównaniu do osób bez ADHD (9,9%), z nasileniem objawów wraz z wiekiem i częściej występowały u kobiet. Co ciekawe, rozpoznanie migreny było także częstsze u matek dzieci z ADHD. Wiele badań podkreśla ich wspólne współwystępowanie i powiązania genetyczne. Zwraca się jednak uwagę, na to, że bóle głowy to dość częsty skutek uboczny stosowania leków stymulujących w ADHD. 

Migrena „brzuszna”

Przed atakiem migreny może pojawiać się tzw. aura zwiastująca atak migrenowy, objawiająca się między innymi zaburzonym obrazem, błyskami, zawrotami głowy, światłowstrętem, gwałtownymi zmianami nastroju, czy bólem brzucha. W trakcie wystąpienia ataku migrenowego bólu głowy, mogą wystąpić kolejne objawy, takie jak drętwienie jednej strony twarzy lub ciała, drażliwość, wybuchy agresji, mrowienie w rękach, wymioty, biegunki czy bóle brzucha.

Warto zatrzymać się przy temacie bólów brzucha w migrenie, ponieważ w publikacjach naukowych pojawia się również określenie „migrena brzuszna”, o której wspomina się w nawiązaniu do objawów ze strony przewodu pokarmowego u dzieci w spektrum autyzmu.

W badaniach, postawiono hipotezę, że problemy żołądkowe-jelitowe u osób z autyzmem (które występują bardzo często w ASD), mogą być pewnego rodzaju odpowiednikiem migreny. Szczególnie, że zarówno migrena, jak i ASD charakteryzują się nadpobudliwością kory mózgowej a także nieprawidłowościami serotoninergicznymi (co także występuje w padaczce, która przypomnę, również częściej występuję u osób w spektrum autyzmu i ADHD).

Większość serotoniny w naszym organizmie znajduje się w jelitach. Zauważono, że u osób chorujących na migrenę, procesy odpowiedzialne za regulacje poziomów serotoniny w organizmie działają nieprawidłowo, szczególnie podczas napadu bólowego. Nie bez znaczenia jest fakt, że wyzwalaczami napadów migrenowych mogą być między innymi niektóre pokarmy, takie jak żółty ser, czekolada czy czerwone wino.

Pojawiały się hipotezy, że może „migrena brzuszna” jest formą alergii lub nietolerancji pokarmowej. Autorzy publikacji zwracają też na wiele wspólnych cech między migreną i autyzmem, jak chociażby rozregulowanie neuroprzekaźnictwa, zwłaszcza układu serotoninergicznego, wspólne podłoże genetyczne, dysfunkcje osi jelita-mózg oraz zmienionej odpowiedzi immunologicznej, która przyczynia się do neurogennego zapalenia nerwów, zaburzenia sensoryczne (np. nadwrażliwość na światło, zapach, zaburzenia smaku).

Wyzwalaczami migreny mogą być nadmierne stymulacje sensoryczne i emocjonalne, co również pogarsza funkcjonowanie osób w spektrum autyzmu, często także osób z ADHD.

Jak leczyć migrenę?

Leczenie migreny jest złożonym procesem i powinno obejmować zarówno działania farmakologiczne jak i niefarmakologiczne. Do najczęściej stosowanych leków należą tryptany, beta-blokery i leki przeciwpadaczkowe.

W przypadku leczenia niefarmakologicznego, ogromnie ważny jest styl życia i zwrócenie uwagi zarówno na dietę, sen, aktywność fizyczną, poziom stresu. Ważne jest, żeby ocenić co jest „wyzwalaczem” migreny i może wywołać i nasilić ból. Do tego często stosowany jest „dzienniczek migren”, który znacznie ułatwia dobór odpowiedniego leczenia i działań zapobiegawczych.

Źródło:

• Anttila V, Wessman M, Kallela M, Palotie A. Genetics of migraine. Handb Clin Neurol. 2018; 148:493-503. 
• Arruda, M. A., Arruda, R., Guidetti, V., & Bigal, M. E. (2020). ADHD Is Comorbid to Migraine in Childhood: A Population-Based Study. Journal of Attention Disorders, 24(7), 990-1001. 
• Casanova MF. The minicolumnopathy of autism: A link between migraine and gastrointestinal symptoms. Med Hypotheses. 2008;70(1):73-80.
• Fasmer OB, Halmøy A, Oedegaard KJ, Haavik J. Adult attention deficit hyperactivity disorder is associated with migraine headaches. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2011 Dec;261(8):595-602. 
• Fasmer OB, Riise T, Lund A, Dilsaver SC, Hundal O, Oedegaard KJ. Comorbidity of migraine with ADHD. J Atten Disord. 2012 May;16(4):339-345. 
• Hansen TF, Hoeffding LK, Kogelman L, Haspang TM, Ullum H, Sørensen E, Erikstrup C, Pedersen OB, Nielsen KR, Hjalgrim H, Paarup HM, Werge T, Burgdorf K. Comorbidity of migraine with ADHD in adults. BMC Neurol. 2018 Oct 16;18(1):147.
• Hsu TW, Chen MH, Chu CS, Tsai SJ, Bai YM, Su TP, Chen TJ, Liang CS. Attention deficit hyperactivity disorder and risk of migraine: A nationwide longitudinal study. Headache. 2022 May;62(5):634-641
• Kutuk MO, Tufan AE, Guler G, Yalin OO, Altintas E, Bag HG, Uluduz D, Toros F, Aytan N, Kutuk O, Ozge A. Migraine and associated comorbidities are three times more frequent in children with ADHD and their mothers. Brain Dev. 2018 Nov;40(10):857-864. 
• Nanou E, Catterall WA. Calcium Channels, Synaptic Plasticity, and Neuropsychiatric Disease. Neuron. 2018 May 2;98(3):466-481. 
• Sahito AM. Migraine and Autism Spectrum Disorder: A Shared Hereditary Basis. Neuropsychiatr Dis Treat. 2021;17:1733-1734.
• Salem, H., Vivas, D., Cao, F., Kazimi, I. F., Teixeira, A. L., & Zeni, C. P. (2018). ADHD is associated with migraine: a systematic review and meta-analysis. European Child & Adolescent Psychiatry, 27(3), 267-277.
• Vetri L. Autism and Migraine: An Unexplored Association? Brain Sci. 2020 Sep;10(9):615.